Op stap met natuurbeherend boer Elzinga

Vorig zomer berichtten wij op deze plek over de officiële overdracht van 37 hectare weidegrond naast Drielanden aan Natuurmonumenten. Het gebied wordt voor Natuurmonumenten beheerd door ‘natuurbeherend’ boer Jan Hendrik Elzinga, die zijn boerderij in Zuidwolde heeft. (www.martinizicht.nl) Doel is om het gebied zo aantrekkelijk mogelijk voor weidevogels te maken en te houden.

Het bestuur van de bewonersvereniging was benieuwd wat dit natuurbeherend werk precies inhoudt, en heeft Elzinga uitgenodigd om eens wat meer te vertellen en te laten zien.

Zaterdag 21 mei was het zover. Na een gezamenlijke kop koffie hebben we de stevige schoenen aangetrokken en zijn met vijf bestuursleden en boer Elzinga een wandeling langs het gebied gaan maken. Elzinga maakte grote indruk met zijn enorme kennis van flora en fauna. Welke vraag we ook stelden (en dat waren er vele!), hij wist het antwoord, en meer. Het zou dus een hele leerzame wandeling worden.

Het gebied waar we het over hebben loopt in de lengte vanaf het fietspad naar Beijum tot aan de Noorddijkerweg, en in de breedte van Drielanden tot aan het Kardingebos. Ook aan de andere kant van de Noorddijkerweg heeft Elzinga land, en is hij in gesprek met Natuurmonumenten over verkoop.

Meteen aan het begin van de wandeling wordt er al een misverstand uit de weg geruimd. Onze rijen ondenkbaar ijle populieren blijken minder oer-Hollands dan gedacht: het zijn namelijk Italiaanse populieren! Elzinga zou ze voor de weidevogels kunnen missen als kiespijn. Ze vormen namelijk een ideale stek voor de kraaien, die in de hoge toppen hun nest bouwen en de bomen gebruiken als veilige uitkijkplek op hun jacht naar jonge vogeltjes. Wij spotten er ook een heel aantal tijdens onze wandeling.

Nog meer gevaren bedreigen de vogels. Te beginnen met onze katten. Hoewel het waarschijnlijk vooral om katten gaat die vanuit de randen van Beijum op het land komen, ze vormen in elk geval een grote bedreiging voor de vogels. Andere bedreigingen zijn de vos, de reiger en de steenmarter. Deze laatste is sterk in opkomst, maar er is weinig tegen te doen omdat hij beschermd is. Het dier houdt zich graag op in de buurt van bebouwing.

Dit alles maakt wel duidelijk dat het beheer van een natuurgebied zo dicht bij de stad zijn eigen problemen met zich meebrengt.

Wat is nu de beste grond voor weidevogels? Volgens Elzinga is dit een mix van bemest en kortgehouden grasland, en gebieden met hoger (onbemest) gras. Het bemeste en kortgehouden gras is namelijk ideaal voor kieviten. Grutto’s voelen zich er ook thuis, mits er ook stukken zijn met hoger gras. En de koeien houden er natuurlijk ook van, want dat is de andere zorg van Elzinga. Naast natuurbeheerder is hij ook gewoon een veeboer die graag groen sappig gras voor zijn koeien wil. Natuurmonumenten richt haar pijlen vooral op het verarmen van de grond (dus onbemest laten), om bloemen en kruiden meer kans te geven. Dit trekt dan onder meer allerlei soorten zangvogels. Over de verhouding tussen beide soorten grondbeheer moet wel eens onderhandeld worden, maar altijd in goede sfeer. Wij vinden dat de afwisseling die je ziet in meer ouderwets boerenland en hoger en bloemrijker grasland voor ons als ‘natuurbelevers’ een aanwinst is.

Bovengenoemd dilemma geldt ook een beetje voor het verhogen van het waterpeil in het gebied. Natuurmonumenten wil het waterpeil verhogen omdat dit het bodemleven omhoogbrengt, en dus extra voedsel voor weidevogels biedt. Bovendien ontstaan er in natte gebieden veilige plaatsen voor vogels. Heel mooi, vindt ook Elzinga, maar aan de andere kant willen zijn koeien natuurlijk wel droge poten, en moet er gemaaid kunnen worden. Hij houdt dus graag een vinger aan de stuwdam.

Er zit weer een stijgende lijn in de hoeveelheid broedende paren in het gebied. Een aantal jaar geleden zat dit op een dieptepunt, waarschijnlijk door de aanwezigheid van een vos in het gebied. Elzinga houdt de hoeveelheid paren bij, en ook vanuit Natuurmonumenten wordt er aan inventarisatie gedaan.

Na dik anderhalf uur eindigt onze wandeling weer in Drielanden. Een zeer boeiende ochtend door een boer met hart voor de zaak.